Φέτος ζήσαμε την αποκατάσταση και παράδοση της Επισκοπής στους Σικινιώτες και στον κόσμο.

Όμως πόσα ξέρουμε για την ιστορία της εκκλησίας τους προηγούμενους αιώνες;

Μια καλή ανάγνωση στο Πατριαρχικό σιγίλλιο ( =έγγραφο από το Πατριαρχείο που επιβεβαίωνε κάτι) το οποίο μετέφερε αυτούσιο και άρα διέσωσε το 1930 ο Ζαφείριος Δ. Γαβαλάς, ένας άνθρωπος που του χρωστάμε αιώνια χάρη για όσα διέσωσε από τον τόπο μας γράφοντας για αυτά. Ουσιαστικά πάντρεψε τον 20ό αιώνα με τα Οθωμανικά χρόνια που στη Σίκινο διήρκησαν 250+ χρόνια.

Στο Πατριαρχικό σιγίλλιο της 11ης Απριλίου 1688, ο Πατριάρχης Καλλίνικος, μόλις έχοντας αναλάβει τον θρόνο του στη Κωνσταντινούπολη (Καλλίνικος Β ο Ακαρνάνας, 1688 - 1702 εν μέσω μηχανορραφιών και διαφόρων όμορφων πράξεων των περί του Πατριαρχείου - δύο φορές τον ανέτρεψαν - που συνέχιζαν τα καλά των Βυζαντινών Αυτοκρατόρων), επιβεβαιώνει και επικυρώνει τη κτήση της Επισκοπής και των κτημάτων της από τον Δημήτριο Νταμισήνα (Δαμεσίνας επί το σωστότερο όπως λέει ο Γαβαλάς, όμως Νταμισήνα τον αναγράφει το σιγίλλιο)

Ο Νταμησίνας ήταν παπάς και πήρε την Επισκοπή από τον Αρχιεπίσκοπο Σίφνου Αθανάσιο, Σαντορινιό ιερομόναχο ο οποίος εκλέχτηκε στη θέση του Αρχιεπισκόπου Σίφνου μόλις αυτή ιδρύθηκε, το 1646 από τον Πατριάρχη Παρθένιο. Ο Αθανάσιος διοίκησε από το 1646 έως το 1673 όταν και απεβίωσε στη Σίκινο. Το 1671 είχε υπαγορεύσει την διαθήκη του στον παπά Δημήτρη Νταμισίνα στην οποία του άφηνε την Επισκοπή, και ο Πατριάρχης Καλλίνικος ήρθε το 1688 να επικυρώσει την κτήση.

Ο Γαβαλάς πιστεύει ότι το όνομα Επισκοπή είναι τιμαριωτικό (τιμάριο= γη που διδόταν από Αυτοκράτορες και αργότερα από πατριάρχες για κάποιον εξέχοντα λόγο). Ο Αθανάσιος, εξ όσων καταλαβαίνω, πήρε ως τιμάριο την Επισκοπή με την εκλογή του σε Αρχιεπίσκοπο Σίφνου και μετά την άφησε στον πιστό παπά Νταμισίνα.

Στο σιγίλλιο αναφέρεται ότι ο θείος του Δημήτρη Νταμισίνα, Νικολός Σερφιώτης, είχε πληρώσει για την αναστήλωση της εκκλησίας / ηρώου όπως επίσης ο παππούς του Νταμισίνα καθώς και ο ίδιος ο Δημήτριος.

Όπως ξέρουμε στις 27 Σεπτεμβρίου 1650 έγινε η έκρηξη του ηφαιστείου Κολούμπος στη Σαντορίνη (η μοναδική εκτός της καλντέρας). Η έκρηξη και οι σεισμοί που τη συνόδευαν έκαναν ζημιά στην εκκλησία η οποία ήδη μετρούσε 1400 χρόνια ζωής. Άρα οι ενέργειες της οικογένειας Νταμισίνα και της οικογένειας Σερφιώτη έσωσαν και στήριξαν την Επισκοπή, ουσιαστικά όπως την βλέπαμε μέχρι να επέμβει η ομάδα της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων τα τελευταία χρόνια.

Ένα ενδιαφέρον κομμάτι είναι εκείνο που αναφέρει ο Πατριάρχης ότι η Επισκοπή και τα κινητά και ακίνητα υπάρχοντα αυτής περνούν στον Νταμισίνα "ο οποίος είτε την κρατά ως έχει (μια εκκλησία με τα κτήματά της δηλαδή) είτε τη μετατρέπει σε Μοναστήρι". Αυτό το δεύτερο συνέβη στη συνέχεια αλλά, όπως φαίνεται, για μικρό διάστημα λίγων δεκαετιών.

Ο τελευταίος των Νταμισίνα, Πέτρος, έδωσε το ΠΡΩΤΟΤΥΠΟ του σιγιλίου γραμμένο σε μεμβράνη, στον Γαβαλά όπου και το αντέγραψε αρκετά χρόνια πριν την έκδοσή του το 1930. Την εποχή της έκδοσης η μεμβράνη του σιγιλίου υπήρχε στη κατοχή της οικογένειας Λουλούδη όπου είχε περάσει και η κατοχή της Επισκοπής όταν έφυγε από τη ζωή ο τελευταίος Νταμισίνας. Στις αρχές του 20ου αιώνα έσβησε και η οικογένεια Σερφιώτη από τη Σίκινο.

Πολλά από τα παραπάνω περιέλαβε ο Ζαφείρης Δ Γαβαλάς στο δεύτερο βιβλίο του για τη Σίκινο, την επόμενη χρονιά της έκδοσης του σιγιλίου, το 1931 στο βιβλίο εκδόσεως του Συνδέσμου Σικινητών. Αρκετά από αυτά έχει μεταφέρει στο σύγχρονο βιβλίο του μαζί με την δική του ενδελεχή και ακούραστη έρευνα ο Πέτρος Φρονίστας.

Το σιγίλιο είναι διαθέσιμο εδώ:
https://ir.lib.uth.gr/xmlui/bitstream/handle/11615/19960/article.pdf?sequence=1&isAllowed=y

Φωτό: η Επισκοπή στη πρότερη κατάστασή της, όπως σχεδόν παραδόθηκε από τις αναστηλώσεις των Νταμισίνα-Σερφιώτη τη περίοδο 1650 και μετά